بیماری اورنیتوز در پرندگان زینتی + علائم و پیشگیری و درمان

سلام به دوستان الی پت. من فاطمه هستم .در این مقاله قرار است بیماری مهم وخطرناک اورنیتوز در کبوتران رو بررسی کنیم .امیدوارم از مطالب لذت ببرید .نظرات وسوالاتتون رو برای ما کامنت کنید.

یکی از شناخته‌شده‌ترین بیماری های قابل انتقال از پرنده به انسان، بيماری اورنيتوز است که با وجود معروف و خطرناک بودن، ‌میزان ابتلای انسان به آن در مقایسه با تعداد بسیار زیاد پرندگان در طبیعت زیاد نیست. طیف وسیعی از پرندگان مانند بوقلمون، ‌کبوتر، ‌اردک، مرغابی و خانواده طوطی سانان مستعد ابتلا به این بیماری هستند. پرنده مبتلا علایمی مانند اسهال، ‌سرفه و ترشحات از چشم و بینی خواهد داشت. این بیماری در انسان علایم شبه‌آنفلوآنزا مانند تب بالا، ‌لرز، ‌سردرد شدید و تنفس سخت ایجاد می کند و در صورت درمان نشدن به موقع حتی می تواند به مرگ منجر شود. افراد دچار نقص سیستم ایمنی مانند مبتلایان به ویروس ایدز، ‌بیماران تحت شیمی درمانی، ‌نوزادان و کودکان زیر 5 سال، افراد مسن و افرادی که پیوند عضو انجام داده‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند.

بیماری اورنیتوز کبوتران چیست ؟

اورنیتوز یک بیماری عفونی است که گونه های بسیاری از پرندگان را در حیات وحش درگیر خود می کند.این بیماری جزو بیماریهای مشترک انسان و پرنده بوده قابلیت بیمار کردن انسانها را دارد . بیماری اورنیتوز جز بیماریهای رایج کبوتران در ایران می باشد.اين بيماری در اثر ميكروبی از خانواده كلاميدياها (Chlamydiceae)‌ به نام  [simple_tooltip content=’کلامیدیوفیلا پسی‌تاسی (به انگلیسی: Chlamydophila psittaci)، نوعی باکتری داخل سلولی است که موجب عفونت‌های مُهلک و کُشنده‌ای در پرندگان، پستانداران و انسان می‌شود. این باکتری از طریق استنشاق (تنفس)، تماس یا خوردن منتقل می‌شود. بیماری ایجاد شده توسط این باکتری، پسیتاکوز (به لاتین: psittacosis)، تب طوطی(به انگلیسی: parrot fever) یا اورنیتوزیس (به لاتین: ornithosis) نام دارد. علائم اولیه بیماری در انسان و پرندگان شبیه آنفلوانزا است.’]كلاميديا پسيتاسی[/simple_tooltip]  (Chlamydia pscittaci)‌  ايجاد شده و معمولاً‌  از پرندگان به انسان منتقل مي شود و در انسان علائمی  شبيه ذات الريه (pneumonia)    همراه با سرفه هاي شديد و تب ايجاد مي كند . اين بيماري به ندرت در قناري ديده مي شود و بيشتر  به پرندگان خانواده طوطي ها (Psithacosis)‌ خوانده مي شود  ولي در ساير پرندگان و حيوانات به آن اورنيتوز (Ornithosis)‌ گفته مي شود. معمولاً راه انتقال بيماري از طريق خشك شدن مدفوع و ترشحات آلوده پرندگان مبتلا و بعد استنشاق آن ها توسط انسان يا پرنده حساس مي باشد. هم چنين از طریق گاز گرفتن پرندگاني همچون طوطي ، بيماري به ساير حيوانات منتقل مي شود تا به حال انتقال بيماري به انسان از طريق طوطيان ، كبوتران ،  بوقلمون ، قناري ، فينچ ،‌اردك ، مرغابي ، پرندگان دريايي و به طور كلي بيش از 70 گونه از پرندگان مختلف گزارش شده است. در كبوترها اين بيماري ممكن است همراه با ديگر بيماريها مانند تريكومونياز ، آبله و يا عفونت هرپس ويروسي باشد.
كبوترهاي جوان نسبت به اين بيماري حساس تر از كبوترهاي مسن هستند. بيماری از راه استنشاق گرد وغبار آلوده ، غذا و آب آلوده و جايگاه آلوده منتقل مي شود. عامل بيماري به مقدار زيادي در مدفوع كبوترها يافت مي شود و ممكن است به همراه گرد وغبار به انسان نيز منتقل شود. ميزان وقوع بيماري در انسان بسيار پايين است. نشانه مشخصه ي بيماري در انسان عوارض شديد تنفسي است كه در اكثر موارد با مصرف آنتي بيوتيك ها درمان مي شود.
اورنيتوز در كبوترها بيشتر در ماه هاي ارديبهشت تا تيرماه و مهر ماه تا آذر ماه بروز مي كند. اين بيماري در كبوترهاي جوان آسيب هاي جدي به همراه دارد در حاليكه در كبوترهاي مسن علائم خاصي از خود نشان نداده و بيشتر به صورت نهفته در كبوتر باقي مي ماند. ولی در صورت استرس وارده به كبوتر مي تواند به صورت يك بيماري عفوني با خسارات قابل توجهی خود را نشان دهد.

عامل بیماری زای اورنیتوز چیست؟

[simple_tooltip content=’کلامیدیوفیلا پسی‌تاسی (به انگلیسی: Chlamydophila psittaci)، نوعی باکتری داخل سلولی است که موجب عفونت‌های مُهلک و کُشنده‌ای در پرندگان، پستانداران و انسان می‌شود. این باکتری از طریق استنشاق (تنفس)، تماس یا خوردن منتقل می‌شود. بیماری ایجاد شده توسط این باکتری، پسیتاکوز (به لاتین: psittacosis)، تب طوطی(به انگلیسی: parrot fever) یا اورنیتوزیس (به لاتین: ornithosis) نام دارد. علائم اولیه بیماری در انسان و پرندگان شبیه آنفلوانزا است.’]کلامید یا پسیتاسی[/simple_tooltip]   یک میکروب بسیار کوچک و غیر متحرک است که انگل درون سلولی موجودات میشود .عامل بيماري از طريق مدفوع ، ترشحات تنفسي ، اشک ، منقار ، مخاط گلو و شيره چينه دان دفع مي شود. مدفوع خشک شده مي تواند برای چندين ماه عامل بيماری را در خود حفظ كند.

كبوترها از راه های زير در معرض آلودگي قرار می گيرند:

1. خوردن غذا و آب آلوده
2. تغذيه جوجه ها توسط والدين
3. استنشاق گرد و غبار حاصل از مدفوع يا ترشحات آلوده دستگاه تنفسی
4. از راه پوست توسط بندپايان مانند گزش مايت ها و شپش
5. تماس با پرندگان ديگر ، انسان ، حشرات ، انگلها ، موشهای صحرايی و خانگی به عنوان ناقلين بيماری
6. تماس مستقيم با پرندگان آلوده به بيماری
7. احتمال انتقال از راه تخمدان به تخم (اين مورد هنوز قطعا به اثبات نرسيده است)

عامل بيماری پس از استنشاق ، در ريه و كيسه هاي هوايي و پرده خارجي قلب تكثير يافته سپس از طريق جريان خون به طحال ، كبد و كليه ها مي رود.
به نظر مي رسد پس از ورود [simple_tooltip content=’میکروارگانیسمها موجودات ریز میکروسکوپی هستند که طول آنها کمتر از یک میلیمتر است و با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند. اکثر آنها تک سلولی، بعضی از آنها به شکل مجموعه‌ای از سلول ، برخی به صورت رشته‌های دراز شامل واحدهای مجزا و تعدادی به صورت پروتوپلاستهای درون دیواره سلولی دیده می‌شوند’]ميكروارگانيسم[/simple_tooltip] به بدن ، 4 تا 15 روز بعد وضعيت عمومی كبوتر تغيير مي كند. اين پرندگان 2 تا 3 هفته اول زندگي بيشتر در معرض خطر ابتلا به بيماري هستند. اسهال شديد و لاغري مفرط به سرعت موجب مرگ پرنده مي شود. در كبوترهاي بالغ جدا از اين كه قدرت پرواز كاهش می يابد نشانه هاي بيماری معمولا فقط به صورت انفرادی بروز می كند. جوجه ها اغلب علائم باليني را نشان داده و می ميرند در حاليكه كبوترهای بالغ اغلب بهبود يافته ولي حامل باقي می ماند.
عامل بيماری در كبد ، طحال و مغز استخوان تكثير يافته و اين اندام نيز به ميزان قابل ملاحظه ای متورم مي شوند و عملكردشان نيز مختل مي شود. در نتيجه مواد سمی در بافتها و خون تجمع مي يابند. وجود التهاب مزمن باعث استرس مداوم و شديد بر روي سيستم تنفسی و در نهايت سبب ايجاد خسارات دائمی در قلب و ششها می شود. التهاب ملتحمه كه در برخي از كبوترها رخ ميدهد ، نمونه اي از شكل مزمن بيماري است.

علائم و نشانه های بیماری :

بیماری اورنیتوز به دو صورت خود را نشان میدهد:

مدل شدید و حاد که در پرندگان جوان دیده میشود با نشانه های :

1- مشکات تنفسی ،عطسه و سرفه ،صدای خس خس تنفس.

2 -تورم یک یا دو چشم پرنده .

3- اسهال آبکی و بلغمی پرنده  .

4- ابریزش از چشم وبینی .

5- تجمع مواد چرکی وکوورت در کناره چشم وبینی.

6-پرنده پف کرده وتب دارد ودرگوشه ای می نشیند.

مدل کهنه و مزمن بیماری که عموما در پرندگان بالغ و مسن دیده میشود :

1-گاهی کاملا بدون علامت و نشانه ظاهری است و فقط سبب عدم رشد و ضعف بدنی پرنده میشود.

2-پرندگانی که از بیماری بهبود یافته اند منبع خطرناک انتشار بیماری بین پرندگان جوان و انسانها می باشند.

علائم درمانگاهی وکالبد گشایی:

در مواردی كه بيماری پيشرفت كرده باشد ، عوارض زير را مي توان در كالبدگشايی مشاهده كرد :  افزايش حجم و پرخونی طحال و گاهی نقاط خاكستری ناشيیاز نكروز در سطح آن ،‌تورم ، افزايش حجم ، زرد شدن و گرد شدن لبه های كبد و گايه كانون هاي نكروزي خاكستری رنگ در سطح آن ،  تجمع ترشحات چرکي در كيسه هاي هوايی و كدورت و ضخامت آن ها ، ترشحات سروزي و فيبرينی  در [simple_tooltip content=’پیراشامه قلب یا پریکارد (به فرانسوی:Péricarde) نوعی ساک از جنس بافت فیبروزه است که اطراف قلب، ماهیچه و ابتدای رگ‌های بزرگ آن را احاطه کرده‌است و بر دو قسمت لایه سیروز (به انگلیسی:serous layer) و لایه فیبروز(به انگلیسی: fibrous layer) می باشد.’]حفره پريكارد قلب[/simple_tooltip] و بالاخره پرخوني دستگاه گوارش.  معمولاً‌ ريه ها  دارای ضايعات ماكروسكپیک نمي با شند . ورم روده ، بزرگ شدن كبد و تورم كيسه هاي هوايي جلب توجه مي كند. كبد معمولا بزرگ ، نرم ورنگ پريده ديده مي شود. طحال ممكن است بزرگ و نرم و تيره رنگ شود. بزرگی كبد و طحال ممكن است تا سه برابر اندازه طبيعي آن ديده شود. گاهي در پرده خارجی قلب خون ريزهاي نقطه ای شكل ديده می شود.

علائم درمانگاهی  و كالبدگشايی بسيار مشخص مي باشند ولی جهت تأييد تشخص ،‌نياز به آزمايشگاه مي باشد. روش های مختلف آزمايشگاهی از جمله تهيه گسترش از بافت های مشكوی و مشاهده اجسام LCL ‌ (Levinthal – Coles – Lille)‌  در داخل [simple_tooltip content=’میان‌یاخته یا سیتوپلاسم (به انگلیسی: Cytoplasm) ماده‌ای است که فضای درون یاخته را پر می‌کند. ترکیب اصلی سیتوپلاسم، آب و پروتئین‌های محلول در آب است. ‘]سیتوپلاسم[/simple_tooltip] ماكروفاژها و با استفاده از آزمايش [simple_tooltip content=’تست فیکاسیون کُمپلِمان  (به فرانسوی: test de fixation du complément) (CF) یکی از روشهای انجام آزمایشهای سرم‌شناسی است که به بررسی پادتنهای موجود در سرم خون یا پادگنها با افزودن کمپلمان به نمونه می‌پردازد.’]CFT[/simple_tooltip] ‌ (Complement Fixation Test) ‌ در مورد خون هاي مشكوك ، به كار گرفته مي شوند.

تشخیص بیماری اورنیتوز:

در پرندگانی که بعلت بیماری تلف شده اند کالبد گشایی لاشه توسط دامپزشک برای معاینه اندامهای احشایی و تشخیص بیماری برای اقدامات بعدی ضروری است.

در پرندگان زنده باید نمونه خون تهیه و یا نمونه مدفوع تهیه و به ازمایشگاه ارسال گردد.

تشخیص تفریقی از بیماریهای سالمونلوز ، اسهال سفید پرتابی و نیوکاسل گوارشی ضروری است.

در تشخيص بيماري ،  سابقه تماس با پرنده مريض و يا خريد پرنده اي جديد ،‌مي تواند راهنما باشد.

برای تشخیص اولیه حتما به علائم گفته شده در بالا توجه نمایید.چنان کبوتر شما جوان است با دیدن علائم به دامپزشک مراجعه نمایید.

راهکارهای لازم جهت پیشگیری از بیماری :

1.قرنطينه كردن  پرندگان تازه خريداري شده

2. آزمايش مدفوع پرندگان تازه

3. استفاده از  دز پيشگيري كننده و يا درمان كننده برای پرندگان تازه

4.نظافت وتمیز کردن محل پرورش ونگهداری از مدفوع

5.استفاده از ویتامین های مناسب برای کبوتران جوان

راه های درمان و دارو های مناسب :

داروی موثر و اختصاصی ساخته شده برای این بیماری با نام تجاری تریکو پلاس – اورنی کیور – ردمیکس ساخته شده اند

خارج كردن كبوترها و ضد عفوني كردن كامل لانه ضروري است. كبوترها را مي توان با دارو های نام برده درمان كرد اما كبوترهای درمان شده به صورت حامل بيماری باقی خواهند ماند و هميشه اين امكان وجود دارد كه در صورت بروز استرس ، بيماري دوباره عود نمايد.
كبوترهاي بيمار را ميتوان با افزودن آوی درس پلاس به آب آشاميدني به ميزان ۳ سی سی در ليتر درمان نمود. آب آشاميدنی بايد به صورت تازه و روزانه تهيه شود.
آب حاوي دارو بايد حداقل در سه دوره ي پنج روزه كه فاصله هر دوره از دوره ي بعدي سه روز است تهيه شده و در اختبار پرنده قرار گيرد.  اما گزينه ي مراجعه به دامپزشک را نبايد هرگز فراموش كرد.
در طول مدت دوره درمان باآنتی بیوتیک ها بايد از دادن مواد محتوی كلسيم به پرندگان خودداري كرد زيرا كلسيم به دارو متصل شده و مانع از جذب كافي دارو شده و اثر درمان را كاهش مي دهد.

داکسی ۵۰۰ یک داروی انتخابی برای درمان اورنیتوز اس