با سلام خدمت شما عزیزان و دوست داران قناری و دیگر پرندگان زینتی. انگل یا شپش ها همیشه برای پرورش دهنگان و نگهدارندگان پرنده آذار دهنده بودند اما خب راه های مختلف برای نابودی انگل ها وجود داره که بنا به نوع انگل داخلی یا خارجی اقدام به نابودی ان ها میکنیم.
مبحث انگلهای پرندگان بسیار وسیع میباشد و طیف گستردهای از انگلهایی را شامل میشود که حتی تا به امروز همگی مورد شناسایی دقیق و تشیخص گونه قرار نگرفتهاند. با این که شیوع آلودگیهای انگلی بین پرندگان خانگی در حد بالایی نیست اما عدم شناخت آنها منجر به گمراهی در تشخیص علت بیماری و در نتیجه روند درمانی نامناسب و استفاده از داروهایی است که گاه عوارض جبران ناپذیری به همراه دارند. اصولاً پرندگان خانگی در شرایط نگهداری معمول دچار عفونت انگلی نمیشود. بنابراین درمانهای دورهای (ضد انگلی) منطقی به نظر نمیرسد ولی از آن جایی که طیف قابل توجهی از پرندگان در معرض فروش را پرندگان صید شده از طبیعت تشیکل میدهند، احتمال آلودگی انگلی قابل توجه است. همچنین به دلیل عدم رعایت موازین بهداشتی در نگهداری و عرضه آنها انتقال عفونت به پرندگان سالم نیز به سادگی صورت میپذیرد.
شیوع عفونتهای انگلی حتی در میان پرندگان پرورشی نیز روی میدهد. در این مقاله به طور کوتاه راجع به انگلهای خارجی شایعتر بحث خواهد شد. و در ادامه به صورت کاملا تخصصی به انگل خارجی میپردازیم
سه نوع انگل خارجی
- شپش (Louse)
- جرب (Mite)
- شپش مگس (Louse fly)
شپش (Louse)
گونههای شپش پرندگان شامل انواع متنوعی میباشند و جز انگلهای اختصاصی به شمار میآیند. به عبارت دیگر گونههای شپش پرندگان مختلف با یکدیگر متفاوت است با این حال احتمال انتقال به میزبان پرنده غیر معمول نیز وجود دارد. محل زندگی شپشها بین پرها میباشد و از ضمائم پوست، پرها و گاهی ترشحات موجود تغذیه میکنند. تمام چرخه زندگی این انگل به طور کامل روی بدن پرنده میباشد.
شپش پرندگان بر خلاف برخی از انواع شپشهای پستانداران خاصیت خونخواری ندارند. همچنین با توجه به سازگاری بالای این انگل برای زندگی بر روی بدن پرندگان، قابلیت انتقال به سایر حیوانات و همچنین انسان را ندارد و در صورت جدا شدن از بدن پرنده طی مدت کوتاهی از بین میرود. اندازه تقریبی کوچکترین شپشها نیم میلی متر است. بنابراین با چشم غیرمسلح قابل تشخیص هستند. شپشها تخمهای خود را بر روی پرها میچسبانند. تشخیص تخمها نیز با چشم غیرمسلح دشوار نیست.
تشخیص آلودگی با شپس در صورت حضور تعداد بسیار زیادی انگل بر روی پرها به راحتی انجام میشود در غیر این صورت پیدا کردن تعداد کم شپش لا به لای پرها بی نهایت دشوار خواهد بود. زمانی که آلودگی با شپش بسیار زیاد باشد میتواند سبب بروز استرس و ناراحتی پرنده گردد ولی همان طور که گفته شد تشخیص چنین مورد بسیار ساده است. با این حال نگرانی بسیاری از صاحبان پرندگان با مشاهده خارش بدن، حضور شپش میباشد در حالی که چنین تصوری کاملاً اشتباه است و آلودگی با شپش اصولاً اهمیت بیماریزایی و علایم بالینی ندارد مگر در مورادی که آلودگی بسیار شدید و شپش در لا به لای پرها قابل مشاهده باشد. به عبارت دیگر عفونت با تعداد کم یا غیر قابل مشاهده فاقد علایم بالینی است.
درمان
برای درمان عفونت با شپش از انواع سموم حشره کش یا اسپری ضد انگل با توجه به میزبان و شدت عفونت، استفاده میشود. این درمان بر روی تخم شپش بی اثر است. بنابراین تکرار درمان با فاصله زمانی مناسب ضروری است. با توجه به این که چرخه زندگی این انگل به طور کامل روی بدن پرنده میباشد، درمان میزبان به تنهایی کفایت میکند و نیازی به سم پاشی محیط نمیبشاد.
جرب (Mit)
جربها را میتوان به چهار گروه زیر تقسیمبندی نمود:
- جربهای پوست
- جربهای پر
- جربهای خونخوار
- جرب دستگاه تنفسی
جربهای پوست
چرخه زندگی جربهای مقیم پوست به طور کامل روی بدن پرنده میباشد. این جربها از لایه شاخی پوست تغذیه میکنند و با نقب زدن در پوست ایجاد خارش کرده و با تحریک لایه زاینده پوست، سبب افزایش ضخامت پوست میگردند. این وضعیت در اطراف چشم، منقار، پاها و مقعد قابل مشاهده است. در قناریها و مرغها علاوه بر علایم گفته شده، فلسهای روی انگشتان و ساق پا نیز برجستهتر از حالت عادی به نظر میرسند. از جمله شایعترین گونههای این دسته از جربها، گونه کنیمیدوکوپتس پیله (Cnemidocoptes pilae) میباشد. رشد غیر طبیعی و زیاد منقار و ناخنها میتواند به علت آلودگی با این دسته از جربها باشد. البته در چنین وضعیتی، علایم دیگری نیز از جمله افزایش ضخامت پوست و فلسها مشاهده میشود.
جربهای پر
چرخه زندگی این دسته از جربها نیز به طور کامل روی بدن پرنده انجام میشود. گونههای متعدیدی از این دسته از جربها شناسایی شدهاند و هر یک قسمت مشخصی از پرها را مبتلا میسازند. محل زندگی آنها داخل محور اصلی پر و یا لا به لای رشتههای پر (Barbules) میباشد. این گروه از جربها بسیار اختصاصی میزبان هستتند و بیماریزایی آنها در مواقع انتقال به میزبان غیر اختصاصی و یا عفونت شدید و حرکت جرب از پرها به سمت پوست امکانپذیر است. خورده شدن و بد شکلی پرها از علایم بیماریزایی این نوع انگل میباشد. از جمله شایعترین گونههای این دسته از جربها میتوان به گونههای جرب دوبینییا (Dubinina spp) اشاره کرد که اغلب در مرغ عشقها دیده میشود.
جربهای خونخوار
جربهای خونخوار موجب کم خونی و خارش سطح بدن و کاهش رشد جوجهها میشوند. جرب درمانیسوس (Dermanysus/ Red Mite) فقط طی شب فعال میباشد و روزها در شکاف دیوار و یا لوازم اطراف پنهان میشود. بنابراین برای شناسایی آن باید شبها اقدام نمود. این نوع جرب قابلیت انتقال از انسان و سایر حیوانات را نیز دارد. این انگل فقط برای تغذیه روی بدن پرنده قرار میگیرد. بنابراین علاوه بر درمان پرنده، سم پاشی دورهای محیط نیز ضروری است.
جرب اورنیتونیسون (Ornithonyssus Fowl Mite) مشابه جرب درمانیسوس میباشد با این تفاوت که به طور دایم روی بدن پرنده میباشد و چرخه زندگی خود را روی بدن پرنده کامل میکند و خارج از بدن پرنده مدت زیادی قابلیت بقا ندارد.
جرب دستگاه تنفسی
جرب استرنوستوماتراکئاکلوم (Stemostomatracheacolum) جرب دستگاه تنفسی میباشد و ناحیه نای، ریه و کیسههای هوایی را آلوده میسازد. چرخه زندگی این انگل به طور کامل در بدن پرنده انجام میشود و در حالت بلوغ اغلب در نای انواع پرندگان از جمله برخی از انواع طوطیها، قناریها، فنچها به ویژه فنچهای گلیدن دیده میشود. علایم بالینی عفونت با این جرب شامل عطسه، سرفه، ترشحات بینی، تنفس با دهان باز است. تشخیص آن عملاً دشوار میباشد و با معاینه بسیار دقیق قابل تشخیص میباشد.
شپش مگس (Louee fly)
شپش مگس یا مگس پهن از انواع مگسهای گزنده (خونخوار) است. این حشره تقریباً مسطح میباشد و با حرکت سریع لا به لای پرها حرکت میکند. این انگل شامل 200 گونه مختلف میباشد که 75 % انواع گونههای آن انگل پرندگان هستند. کبوترهای چاهی میزبان معمول میباشند. با این حال گزش پرندههای دیگر به راحتی انجام میپذیرد به ویژه در صورت قرار دادن پرنده خانگی در محلهای نزدیک به کلوتی کبوترها احتمال گزش افزایش مییابد. علاوه بر خونخواری، اهمیت این انگل در انتقال عفونتهای انگلی خونی است. با این حال که جزء انگلهای اختصاصی به میزبان به شمار میرود، در صورت عدم دسترسی به میزبان مناسب میتواند سایر حیوانات و همچنین انسان را مورد گزش قرار دهد. ایجاد درد و خارش متعاقب گزش معمول است.
درمان
درمان انواع جرب و همچنین شپش مگس استفاده از داروهای ضد انگل عمومی و یا سموم با توجه به نظر دکتر دامپزشک معالج انجام میپذیرد.
تخصصی تر راجب انگل پرندگان بدانید
یکی از مشکلات عمده در پرورش پرندگان بومی که سبب خساراتی نیز می شود، مسئله آلودگی به انگل های خارجی است.علت آن پایین بودن سطح بهداشت در روش نگهداری، جمعیت بالای روستا نشینان در ایران و اینکه به صورت سنتی اقدام به نگهداری و پرورش ماکیان می نمایند.لذا شناسایی عوامل بیماریزا در این دسته از طیور مهم بوده و به مبارزه و پیشگیری از بیماری های آنها کمک می کند.این مطالعه با هدف بررسی آلودگی به انگل های خارجی در طیور بومی شهرستان لنگرود در سال 5931 انجام گرفت.بدین منظور بدن 581 قطعه پرنده به دقت مورد بررسی قرار گرفت.در مجموع 511 قطعه(11%)آلودگی به انگل های خارجی را نشان دادند. انگل های جداشده شامل:
منوپون گالینه(22%)، گونیودس دیسیمیلیس(53%)، مگنینا کوبیتالیس(8.9%) و هیالوما(1.1%)بودند. نهایتا در این بررسی مشخص شد آلودگی به انگل های خارجی در بین طیور بومی شهرستان لنگرود نسبتا شایع است، که جهت کنترل این آلودگی لازم است راهکارهای لازم اعمال شود.
با وجود پیشرفت روز افزون صنعت پرورش پرندگان و طیور، بهداشت و پرورش ماکیان بومی نیز واجد اهمیت ویژه و جداگانه ای می باشد و خصوصا برای اینکه ماکیان بومی یکی از منابع مهم تغذیه ای در کشور به شمار می آید.با توجه به اینکه بیش از نصف جمعیت ایران روستانشین می باشد و به صورت سنتی اقدام به نگهداری و پرورش ماکیان می نمایند و حتی برخی از افراد شهرنشین نیز مبادرت به این کار دارند، لذا شناسایی عوامل بیماریزا در این دسته از طیور مهم بوده و به مبارزه و پیشگیری از بیماری های آنها کمک می نماید(2،9،2).انگل های خارجی که در ماکیان بومی مشاهده می شوند از راسته های مختلف بند پایان مانند کک ها، شپش ها، ساس ها، کنه ها و جرب ها و غیره می باشند و با ایجاد آزار و اذیت، تحریک، خارش و کم خونی و بیقراری، عوارض خود را به صورت کاهش ضریب تبدیل، کاهش وزن، کاهش تولید گوشت و تخم مرغ به ماکیان تحمیل می نمایند (2،9،2).این تحقیق به علت عدم وجود سابقه بررسی و شناسایی گونه های انگل خارجی ماکیان بومی در منطقه مورد مطالعه، در رابطه با طیور بومی شهرستان لنگرود در سال 5931 انجام گرفت.
مواد و روش کار
در مدت 52 ماه از فروردین 5931 تا اسفند 5931 بصورت کاملا تصادفی 581 قطعه از طیور بومی، شهرستان لنگرود از لحاظ آلودگی به انگل های خارجی مورد برسی قرار گرفت.ابتدا پرندگان ذبح شده و لاشه آن ها به کیسه های پلاستیکی حاوی اتر به مدت 2 ساعت انتقال یافت.سپس لاشه هر پرنده به طور جداگانه به منظور بررسی انگل شناسی تشریح شد.بدین صورت که تمام سطح بدن، پوست و پرها بطور کامل با ذره بین مورد بررسی قرار گرفت.نمونه های جدا شده به داخل ظروف پلاستیکی حاوی الکل 01% منتقل شد.به منظور شناسایی انگل ها به صورت جداگانه از تک تک نمونه ها لام تهیه شده و با استفاده از میکروسکوپ نوری و کلیدهای تشخیصی معتبر(Yamaguti and Walker) ، گونه های انگل تشخیص داده می شد
نتایج
در مجموع از 581 پرنده مورد بررسی 511پرنده(11%) دارای آلودگی و 81 پرنده(21%) فاقد آلودگی بودند.از موارد آلوده شپش های منوپون گالینه، گونیودس دیسیمیلیس، مگنینا کوبیتالیس و کنه هیالوما جدا گردید که فراوانی و شیوع این انگل ها به همراه تصاویر میکروسکوپیک آن ها در جدول و شکل 5 گزارش شده است.
فراوانی و شیوع گونه های انگل خارجی جدا شده از طیور بومی شهرستان لنگرود
گونه انگل |
تعداد نمونه |
شیوع(درصد) |
منوپون گالینه |
40 |
22 |
گونیودس دیسیمیلیس |
35 | 19 |
مگنینیا کوبیتالیس |
15 | 8,3 |
هیالوما |
10 | 5,5 |
امید وارم که ازین مقاله انگل داخلی پرندگان لذت کافی برده باشید. اگر اطلاعات مفیدی دارید مارا در کامل کردن این مطلب یاری کنید . سوال ها و نظرات خودتون رو برای ما در انتهای این صفحه کامنت کنید. از همراهی شما سپاس گزارم
پیشنهاد ما بررسی محصولات :