همه چیز راجب بیماری نیوکاسل کبوتر را بدانید

بیماری ویروسی نیوکاسل ([simple_tooltip content=’Newcastle disease virus’]NVD[/simple_tooltip]) در کبوتر

بیماری نیوکاسل که پیشتر به عنوان یک بیماری نامتعارف و عجیب شناخته میشد، یک بیماری ویروسی مسری و اغلب شدید است که بر بسیاری از گونه های پرندگان خانگی و وحشی تاثیر می گذارد. نیوکاسل از خانواده ی پارامیکسو ویروس ها است و جزء بیماری های با خطر بالا محسوب می شود.
قابل توجه ترین تاثیرات بیماری نیوکاسل ، به سبب اهمیت بالای صنایع طیور و نیز در معرض آسیب بودن ماکیان خانگی، در این زمینه بیشتر مورد اهمیت قرار گرفته ولی ما در این مقاله سعی مان بر این است که بیماری را در انواع کبوتر مورد بحث قرار دهیم.

تاریخچه شیوع نیوکاسل در کبوتر

در حال حاضر بیماری نیوکاسل در جهان شیوع گسترده ای دارد. شیوع این ویروس در بین کبوتران برای اولین بار در اواخر دهه ی 1970 در کبوترانی در منطقه ی خاورمیانه شناسایی شد و متعاقباً از خاورمیانه به اروپا، ژاپن، آمریکای شمالی و آفریقای جنوبی و تا دهه ی 1980 هم در سراسر دنیا گسترش یافت.
در اروپا اولین مشاهدات آن در شرق قاره و در کبوتران محصور و کبوتران اوراسیایی(اروپایی-آسیایی) بر می گردد. این بیماری هنوز هم در انگلیس به عنوان یک بیماری همه گیر بومی (Endemic) تلقی می شود.
در اروپا و به ویژه انگلیس، نیوکاسل بیشتر در کبوتران مسابقه ای حائز اهمیت است. مرکزی مختص رسیدگی به خطرات مرتبط با حیوانات با نام APHA(آژانس بهداشت حیوانات و گیاهان) در این راستا فعالیت دارد که صاحبان کبوتر موظفند به محض مشاهده ی اولین علائم بیماری، مورد را به این مرکز گزارش دهند.

خطر بیماری نیوکاسل برای انسان

ویروس نیوکاسل قابلیت انتقال به انسان را دارد. قرار گرفتن در معرض پرندگان آلوده (به عنوان مثال در کارخانه های پرورش طیور، یا گنجه های نگهداری کبوتر) میتواند باعث تب و التهاب خفبف و علائمی مانند آنفولانزا شود که در بیشتر اوقات بدون نیاز به درمان بر طرف می شود.
با این حال بیماری نیوکاسل هیچ خطر شناخته شده ای برای پستانداران و برای انسان ندارد.

علائم بیماری نیوکاسل

بیماری نیوکاسل به وسیله ی وقوع ناگهانی و شیوع سریع در گله مشخص می شود. علائم بالینی بیماری به عواملی از جمله وضعیت ایمنی بدن کبوتر، واکسیناسیون، مسیر قرار گرفتن در معرض ویروس، و شدت انتشار ویروس بستگی دارد. علائم، خود را به صورت گوارشی، عصبی و تنفسی بروز می دهند که 80% مرگ و میر پرنده هم به دلیل نوع گوارشی این ویروس است.

شایع ترین علائم بالینی شامل

• افزایش ادرار(پولیوریا) – شل و آبکی بودن مدفوع
• خون در مدفوع
• اسهال سبز رنگ
• افسردگی
• تورتیکولین(پیچاندن سر و گردن)
• آتاکسی(از بین رفتن تعادل)
• فلج اندام و بال
• مرگ کبوتر
• کاهش اشتها و مشکل در خوردن دان
• علائم تنفسی مثل خس خس
• کاهش تولید تخم و غیر طبیعی بودن اندازه، شکل و رنگ تخم

انواع نیوکاسل یا همان نیوکسل

نیوکاسل دویل (Doyle’s form)

شدیدترین شکل بیماری است و پرنده اغلب بدون هیچ نشانه تلف می شود.
بی قراری
افزایش تنفس
ضعف و تلفات ناگهانی
اسهال سبز رنگ با بوی شدید و تب تا شش درجه که در زمان مرگ به کمتر از دمای طبیعی بدن افت می کند، دیگر علائم این نوع از نیوکاسل است.
تلفات در شکل دویل معمولا بالای 90 درصد است و پرندگانی که زنده می مانند علائم پیچش گردن و لرزش عضلانی بروز می دهند.
ویروس ایجاد کننده نیوکاسل دویل از آنجایی که موجب جراحات دستگاه گوارش می شود، آن را ( ویسروتروپیک ولوژنیک ) می نامند .
این جراحات در پرنده ی تلف شده به صورت نقاط خونریزی بافت روده نمود می یابد. همچنین در مخاط پیش معده و سنگدان و چربی های اطراف قلب نیز می توان این نقاط خونریزی را مشاهده کرد.

نیوکاسل بیچ (Beach’s form)

همانند شکل دویل از سرعت انتشار بالایی برخوردار است و به سبب آنکه عمده علائم آن تنفسی و عصبی بوده و فاقد جراحات روده ای است، پنوموآنسفالیت نیز نامیده می شود.
ویروس نیوکاسل بیچ را ( نروتروپیک ولوژنیک ) می نامند.
در شکل بیچ، اشتها تقریبا به صفر رسیده و تولید تخم بسیار کم می شود.
خونریزی فولیکول های تخمدانی و رها شدن فولیکول به دورن حفره بطنی عامل اصلی افت شدید تولید تخم است.
اسهال سبز در این شکل دیده نمی شود اما نشانه های عصبی مشخص مانند فلجی بال و پا، پیچش گردن، عقب عقب رفتن و چرخیدن به دور خود از ویژگی های شکل بیچ نیوکاسل است.
تلفات برای جوجه های جوان تا 90 درصد و برای پرنده های بالغ اغلب حدود 30 تا 50 درصد است.
جراحات تنفسی این شکل از بیماری شامل ترشحات خونریزی در نای و پنومونی ریه است.
ظهور ترشحات پنیری و ضخیم شدن دیواره کیسه های هوایی در جوجه های جوان قابل مشاهده است.
تورم شدید طحال نشانه دیگر این شکل از نیوکاسل است.
پرنده مبتلا به شکل بیچ نیوکاسل پیش از مرگ معمولا علائم تشنج را بروز می دهد.

نیوکاسل بیودت (Beaudette’s form)

شکل بسیار خفیف نیوکاسل بوده و سویه مزوژنیک ویروس عامل آن است نشانه های شکل بیودت به صورت ترکیب عصبی و تنفسی بروز پیدا می کنند
سرفه و نفس نفس زدن جزو علائم اصلی آن است.
کاهش نسبی اشتها و تخم گذاری به مدت یک تا سه هفته از دیگر نشانه های شکل بیودت است.
نیوکاسل بیودت موجب افت کیفیت تخم و کاهش قوام سفیده می شود و سفیده پس از شکسته شدن کاملا آبکی است.

نیوکاسل هیچنر (Hitchner’s form)

خفیف ترین شکل بیماری است که توسط سویه لنتوژنیک ایجاد می شود علائم هیچنر اغلب به صداهای تنفسی خفیف محدود می شود .

نحوه ی انتقال بیماری نیوکاسل

کبوتران آلوده مقادیر زیادی از ویروس نیوکاسل را از طریق مدفوع، مایعات بدن، ترشحات چشم و حلق و بینی وهوای تنفسی دفع می کند. بنابراین عوامل بیماری زا می توانند به صورت “مستقیم” از حیوان به حیوان و از طریق تنفس و تماس با مدفوع و پرهای ریخته شده ی کبوتران آلوده گسترش یابند. کبوتران همچنین ممکن است از طریق پخش “غیر مستقیمِ” ذرات ویروس از طریق انتقال اشیاء یا افرادی که حامل این ویروس هستند آلوده شوند. گرد و غبار نشسته روی کفش و پوشاک و نیز ظروف و تجهیزات، آب نا سالم، دانه ی آلوده و حتی لاستیک وسیله ی نقلیه می توانند ویروس را از گله ای به گله ی دیگر گسترش دهند.

تشخیص بیماری

تشخیص بیماری نیوکاسل در انواع گونه های کبوتر را نمی توان صرفاً بر اساس مشاهده ی علائم بیماری تشخیص داد. برای تایید وجود ویروس حنماً آزمایش بالینی ویژه (آزمایش خون، یا مخاط) و یا معاینه ی پس از مرگ ضروری است.

درمان بیماری نیوکاسل

دوره ی این بیماری بین 10 الی 14 روز است و هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد. اگرچه با مراقبت های حمایتی، کبوترهای آسیب دیده ممکن است طی این مدت بهبود یابند. آنتی بیوتیک ها را می توان با مشورت پزشک به مدت 3 تا 5 روز برای جلوگیری از عفونت ثانویه مصرف کرد. بر این اساس مهم ترین اقدام در جهت کنترل بیماری انجام واکسیناسیون برای پیشگیری از ابتلا به آن است.کبوتران جوان می بایست در سن 4 تا 8 ماهگی واکسینه شوند. این نکته را نیز مد نظر قرار دهید که تزریق واکسن به کبوترِ بیمار به تلف شدن پرنده خواد انجامید.

درمان کبوتران وحشی آسیب دیده به دلایل مختلف توصیه نمی شود:

1. پرندگان آلوده به نیوکاسل و یا نیوکسل همچنان در طی دوره ی درمانی ویروس را نشر می دهند و به عنوان منبع بالقوه ی انتقال عفونت به سایر پرندگان محصور یا وحشی عمل می کنند.
2. پرندگان بهبود یافته ممکن است حامل نیوکاسل باشند. (بدون نشان دادن هیچگونه علائم ویروس را به سایر کبوتران محصور انتقال دهند)
3. در یک مطالعه در این زمینه نشان داده شده که مدفوع کبوتر های وحشی بیش از 6 ماه پس از عفونت اولیه همچنان حاوی مقادیری ویروس زنده بوده است.

پیشگیری از بیماری نیوکاسل

بهترین راه های مقابله با ویروس ویرانگر نیوکسل شامل واکسیناسیون، نظافت آشیانه و گردش هوای سالم، حمام کردن پرنده ها و آفتاب گرفتن و استفاده از غذاها و دانه های سالم و با کیفیت است.
واکسن نیوکاسل موجود در بازار به نام واکسن روغنی زنده دوگانه نیوکاسل-آنفولانزا است. البته نوع یک گانه ی آن هم موجود است که مصرف هر کدام بستگی به شرایط موجود پرنده دارد.

واکسن دوگانه نیوکاسل و آنفلوانزا

ترکیبات واکسن

این واکسن حاوی سروتیپ غیر فعال شده آنفلوانزای طیور (H9N2) با منشا بومی و سروتیپ غیر فعال شده نیوکاسل (V4) ، ماده محافظ و حلال روغنی (ISA70) است.

شکل و نوع واکسن

واکسن کشته به صورت روغنی

موارد مصرف

برای پیش گیری از بیماری نیوکاسل و انفلوانزای (H9N2) طیور

دُز و نحوه مصرف

به ازای هر قطعه کبوتر، 2/0 تا 5/0 میلی لیتر از واکسن را به صورت زیرجلدی در ناحیه گردن تزریق کنید.

توصیه ها و احتیات لازم

• دقت کنید که واکسن از شبکه توزیع رسمی تهیه و تامین شده باشد.
• واکسن باید طبق دستور دامپزشک وتوسط تکنسین‌های دامپزشکی تزریق شود.
  ویال واکسن را چند دقیقه قبل از شروع مایه کوبی در بیرون از یخچال قرار دهید تا با کاسته شدن از میزان ویسکوزیته،
• واکسیناسیون به راحتی انجام گیرد.
• درموقع تزریق، شرایط استریل را رعایت کنید.
• قبل و حین مصرف، بطری حاوی واکسن راچندین بار سر و ته کنید.
• دقت کنید که واکسن یخ نزده باشد.
• قبل از مایه کوبی از سلامت گله اطمینان حاصل کنید.
• حتی الامکان پرندگان یک گله را به طور هم‌زمان مایه‌کوبی کنید.
• ویال‌های خالی واکسن را به طور صحیح معدوم کنید.
• محتوای ویال را در روز واکسیناسیون مصرف کرده، از مصرف باقی مانده واکسن در روزهای بعد خودداری کنید.
• در صورت تزریق تصادفی به بدن خود، به پزشک مراجعه کنید.

موارد منع مصرف

پرندگانی را که از نظر بالینی بیمار بوده، بر اثر حمل و نقل یا سوء تغذیه ضعیف شده‌اند، مایه‌کوبی نکنید.

عوارض جانی

ممکن است بقایای واکسن برای مدت کوتاه در محل تزریق مشاهده شود.

شرایط نگهداری

در دمای 8-2 درجه سانتی‌گراد و دور از نور حمل و نگهداری شود. در این شرایط واکسن تا 2 سال پس از تاریخ تولید قابل مصرف است.

بسته بندی

این واکسن در ویال های 250 میلی لیتری همراه با برچسب مشخصات عرضه می‌شود.
*یک روز قبل و سه رو زبعد از تزریق واکسن باید پودر ویتامین به صورت محلول در آب در اختیار کبوتر قرار گیرد. (با نسبت یک گرم در یک لیتر)
*کبوتر بعد از تزریق واکسن نباید تا یک هفته به پرواز درآید.

محصولات رویال کنین فرانسه

محصولات ورسلاگا بلژیک

محصولات کبوتری رانفرید