انواع بیماری دندان سگ -درمان و پیشگیری

سلام به همراهان همیشگی الی پت – بسیاری از بیماریهای دندانی در سگ ها مشابه مشکلات دندانی در انسان ها می باشد. مراقبت های دندانی مناسب شامل روش های پیشگیری مانند مسواک زدن می تواند به حفظ سلامت لثه و دندان های سگ شما کمک شایانی نماید.ما در این مقاله به بررسی انواع بیماری های احتمالی دندان و لثه سگ می پردازیم .مطالع این مقاله خالی از لطف نیست و می تواند کمک شایانی بکند به کسانی که حیوان خانگی دارند .

یکی از رایج‌ترین بیماری‌ها در سگ‌ها، بیماری‌های دندان است. شایع‌ترین علت بیماری و عفونت دندان سگ بهداشت نامناسب دهان است. سگ‌ها حتی اگر دچار مشکلات دندانی باشند باز هم غذا می‌خورند؛ بنابراین معاینهٔ منظم دندان‌ها توسط دامپزشک امری ضروری است. اگر متوجه مشکلی در دندان سگ شدید با یک دامپزشک تماس بگیرید.

کدام سگ ها بیشتر در معرض دندان درد یا عفونت دندان قرار می گیرند ؟

• سگ‌های مسن: سگ‌ها در هر سنی می‌توانند دچار مشکلات دندان شوند، اما سگ‌های مسن به دلیل ساییدگی دندان‌ها بیشتر درگیر مشکلات دندان می‌شوند.
• بعضی از نژادها: بعضی از نژادها بیشتر از نژادهای دیگر مستعد ابتلا به بیماری‌های دندانی هستند که اغلب به دلیل شکل دهان آن‌ها است. در واقع سگ‌هایی که دهان باریکی دارند یا آن‌هایی که صورت صاف و تخت دارند بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌های دندان هستند.
• سگ‌هایی که در غذایشان بیسکوییت ندارند! اضافه کردن بیسکوییت به وعدهٔ غذایی سگ‌ها می‌تواند به سلامت دندان آن‌ها کمک کند. بیسکوییت‌ها به هنگام جویده شدن، پلاک‌های روی سطح دندان را از بین می‌برند. همچنین از عفونت دندان سگ که ناشی از پلاک‌ها است٬ جلوگیری می‌کنند.

شایع ترین اختلالات دندان  در سگ ها

• بیماری لثه
• نقایص مینا
• نیش نامناسب
• بیماری اندودنتیک
• ناهنجاری های رشدی
• دندان های بدون استفاده
• آسیب دیدگی فک و صورت
• پوسیدگی دندان (حفره ها)

تعداد دندان در سگ ها

یک سگ بزرگسال ۴۲ دندان دارد. دو طرف چپ و راست دهان هر کدام شامل سه دندان برش، یک دندان نیش، چهار پرمولر و دو دندان مولر است که در مجموع ۲۰ دندان فوقانی محسوب می شوند. دو سمت چپ و راست دهان شامل همان دندان های فک بالا به علاوه یک دندان مولر اضافی در هر طرف و در مجموع ۲۲ دندان تحتانی است.

در مقابل، یک توله سگ معمولی فقط ۲۸ دندان دارد. توله سگ ها در هر ربع دهان فقط سه پرمولر دارند (نه چهار) و فاقد دندان مولر هستند.

در بعضی از نژادهای سگ همه دندان ها رشد نمی کنند. این مورد بیشتر در سگ های بدون مو، مانند موهای مکزیکی و کرست چینی دیده می شود، اما ممکن است در نژادهایی مانند دوبرمن پینچر و کولی نیز دیده شود.

علائم درد دندان در سگ ها

مشکلات دندان سگ همیشه با علائم واضح درد همراه نیست. علائم شدید درد دندان در سگ ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ترشح بزاق
• پنجه زدن در دهان
• عدم تمایل به جویدن غذای سفت یا خوراکی ها
• تنفس نامنظم و سخت سگ نیز از نشانه های عفونت دندان سگ بشمار می آید
• تغییر یافتن دهان یا بخشی از چهره سگ می تواند علائم دیگر عفونت دندان سگ باشد

علت بیماری دندان سگ چیست؟

از ترکیب باکتری، غذاها و بزاق دهان، پلاک شکل می‌گیرد. پلاک‌ها بر روی سطح دندان تشکیل می‌شوند. زمانی که پلاک‌ها برای مدتی روی سطح دندان باقی بمانند، به مرور زمان سخت می‌شوند و به ماده‌ای قهوه‌ای رنگ تبدیل می‌شوند. به این مادهٔ قهوه‌ای رنگ تارتار می‌گویند.

تارتار علاوه بر تأثیر بر روی لثه‌ها و دندان‌ها در حالت بسیار حاد می‌تواند بر روی اندام‌های داخلی حیوان نیز تأثیر بگذارد. در واقع از آن جایی که تارتار پر از باکتری است، این باکتری‌ها وارد جریان خون می‌شوند. سپس به کلیه، قلب و کبد منتقل می‌شوند.

بیماری لثه سگ

عفونت باکتریایی بافت اطراف دندانی سبب التهاب لثه ها و استخوانهای اطرافی می گردد. چنانچه بیماری لثه (پریودنتال) درمان نشود متعاقب از بین رفتن بافت های حمایت کننده دندان می تواند باعث از دست دادن دندان ها گردد؛ بطوریکه اصلی ترین دلیل از دست دادن دندان ها در سگ نیز همین مورد می باشد.

بیماری لثه بر اثر تجمع باکتری های دهانی (پلاک های دندانی) در زیر لثه (محلی که فاقد بهداشت دهانی مناسب  است) اتفاق می افتد. از دیگر فاکتورهای تاثیرگذار می توان به نژاد، ژنتیک، سن و جیره غذایی حیوان اشاره کرد. همزمان با افزایش تعداد باکتری های زیر حاشیه لثه، باکتری ها موادی مانند سولفید هیدروژن، آمونیاک، اسید ها و دیگر ترکیبات مضر را تولید و به بافت ها آسیب وارد می کنند.

التهاب لثه سگ

در التهاب لثه به علت پلاک باکتریایی، لثه ملتهب میشود ولی لیگامنتها و استخوان آلوئولی هنوز تحت تاثیر قرار نگرفته است. رنگ لثه از صورتی به قرمز و یا ارغوانی تغییر رنگ پیدا میکند و لبه های لثه متورم میباشد و لمس آن باعث خونریزی لثه میگردد.

التهاب لثه میتواند با تمیز کردن مناسب دندان ها بهبود یابد ولی چنانچه درمان نشود ممکن است منجر به التهاب بافت اطراف دندانی (Periodontitis) گردد. التهاب لثه معمولاً میتواند با تمیز کردن تخصصی و به طور کامل دندان ها درمان شود. که این تمیز کردن بایستی شامل تمیز کردن زیر شیار لثه نیز باشد. اگر التهاب لثه پیشرفت نکند حتما باید دندان های سگ از نظر نیاز به جرم گیری به طور مرتب مورد معاینه قرار گیرد.

زمانی که اجرام از روی دندانها برداشته شد، ممکن است دامپزشک از روکش هایی جهت جلوگیری از رشد  باکتری ها و تسریع در روند بهبودی استفاده کند. سگ هایی که به درمان پاسخ نمی دهند می باید از نظر بیماری هایی نظیر مشکلات سیستم ایمنی و دیابت مورد ارزیابی قرار گیرند. اگر همواره دندانها تمیز و عاری از جرم نماند، می تواند سبب عود مجدد التهاب لثه گردد.

بنابراین رعایت ۲ نکته حائز اهمیت است:

1. انجام روش های بهداشت دهان و دندان (مانند مسواک زدن) توسط صاحب حیوان
2. جرم زدایی دوره ای توسط دامپزشک

پریودنتیت

یکی از اختلالات دندانپزشکی در سگ ها پریودنتیت است. این بیماری لثه ها، رباط ها و استخوان نیز شامل می شود. این بیماری معمولاً بعد از رشد تدریجی پلاک، تارتار و لثه ها رخ می دهد و برگشت ناپذیر است و منجر به از بین رفتن دائمی دندان در سگ و گربه های خانگی می شود. سگ های کوچکتر معمولاً نسبت به سگ های بزرگ، بیشتر در معرض ابتلا به پریودنتیت قرار دارند. سگ هایی با رژیم غذایی منظم گوشتی به دلیل اثر تمیز کننده مکانیکی روی دندان ها هنگام جویدن غذا، کمتر دچار مشکل پریودنتیت می شوند. در این شرایط دندان های پشت بیشتر از دندان های جلویی آسیب می بینند.

دندان های فوقانی به شدت از دندانهای پایینی آسیب دیده و سطوح گونه دندان نسبت به سطوح نزدیک زبان دارای علائم بیشتری از بیماری خواهد بود. التهاب لثه اغلب در ابتدا در حدود ۲ سالگی مشاهده می شود اما در صورت درمان بهبود می یابد. پریودنتیت معمولاً از ۴ تا ۶ سالگی شروع می شود و در صورت عدم درمان باعث از دست دادن دندان خواهد شد.

درمان پریودنتیت

پریودنتیت با تمیز کردن کاملاً حرفه ای در بالا و زیر خط لثه درمان می شود. در بعضی موارد برای دستیابی به سطح ریشه برای تمیز کردن، سگ به عمل جراحی نیاز دارد. کشیدن دندان اغلب برای سگ های مبتلا به پریودنتیت لازم و ضروری است و باعث بهبودی سگ می شود. سرانجام، دامپزشکان هر عامل مؤثر در پریودنتیت، مانند جمع شدن دندان یا بیماری های زمینه ای را درمان می کنند. اگر سگ شما به دلیل پریودنتیت تحت درمان قرار گرفته است، باید مراقبت های بهداشت دهان و دندان را در خانه ادامه دهید. دستورالعمل های دامپزشک خود را دنبال کنید که ممکن است شامل مسواک زدن روزانه، تغییر رژیم ها، ژل پیشگیری از پلاک و شستشوی دهان باشد.

بیماری اندودنتیک

بیماری اندودنتیک در داخل دندان ها رخ می دهد. دندان های سگ ممکن است در اثر آسیب دیدگی بیرونی (به عنوان مثال، بازی تهاجمی یا تصادف اتومبیل) یا گاز گرفتن اشیاء نامناسب (به عنوان مثال، استخوان های واقعی، اسباب بازی های نایلونی سخت، سنگ ها، نرده ها یا قفس ها) شکسته شود.

علت های احتمالی این شرایط عبارتند از:

• آسیب دیدگی
• ناهنجاری مینا
• پوسیدگی دندان
• شکستگی دندان

علائم بیماری اندودنتیک در سگ و حیوان خانگی عبارتند از:

• تورم روی صورت
• کاهش اشتها
• آبسه های دندانی
• سوراخ قرمز یا سیاه روی تاج
• درد دندان. در این شرایط ممکن است حیوان خانگی در برابر لمس صورت مقاومت کند.
• تغییر رنگ دندان. دندان با رنگ قرمز مایل به قهوه ای، بنفش یا خاکستری؛ می تواند نشان دهنده شکستگی دندان باشد.

ناهنجاری های ساختاری دندان

یکی دیگر از اختلالات دندانپزشکی در سگ ها ناهنجاری های رشدی متعددی وجود دارد که بر دندان سگ ها اثر می گذارد. بسیاری از این موارد جنبه ژنتیکی دارند. به طور کلی، ناهنجاری هایی که بر راحتی، سلامتی یا توانایی عملکرد سگ تأثیر می گذارند، نیاز به درمان دارد. مواردی که فقط روی ظاهر (زیبایی شناسی) دندان تأثیر می گذارد به درمان نیازی ندارند.

نیش نامناسب

رشد درست و صحیح دندان ها در سگ های خانگی به عوامل مختلفی بستگی دارد و در صورت عدم درمان به موقع ممکن است منجر به بروز عوارض های طولانی مدت شود. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع بهترین روش برای جلوگیری از بروز مشکلات جدی تر است. روند های رشد دندان مادرزادی در حیوانات خانگی را می توان به ۳ مرحله تقسیم کرد که هرکدام می توانند مجموعه مشکلات خاص خود را داشته باشند و نیاز به بازرسی توسط یک دامپزشک دارد. مرحله ۱ از سن ۰ تا ۱۶ هفته سنی، مرحله ۲ از سن ۱۶ هفته تا ۷ ماهگی و مرحله ۳ از ۷ ماهگی تا ۱/۵ سالگی است.

مرحله ۱

توله سگ ها با فک های نسبتاً طولانی بالایی (“overbite”) متولد می شوند. با بزرگ شدن سگ و شروع به خوردن غذای جامد، فک پایین در زیر شکاف رشد قرار می گیرد. اگر بعضی از دندان های پایین زودتر از زمان موعد رشد کنند، در این شرایط ممکن است در پشت دندان های فوقانی گرفتار شوند و از رشد مناسب فک پایین جلوگیری کنند. دامپزشک برای درمان سگ در این مرحله ممکن است مجبور شود چندین دندان سگ را بکشد تا فک پایین بتواند رشد بهتری داشته باشد. به طور طبیعی برخی از سگ ها ممکن است دندان اضافی را داشته باشند.

وضعیت برعکس این شرایط هم می تواند رخ دهد. در این موارد، فک پایین سریعتر از حد معمول رشد می کند و نسبت به فک فوقانی خیلی طولانی می شود. این بیماری می تواند در اوایل ۸ هفتگی تشخیص داده شود. در این شرایط ممکن است دندان های خاصی از فک فوقانی در پشت دندانهای فک پایین گرفتار شوند و از رشد مناسب فک بالا جلوگیری کنند. درمان در این مرحله شامل کشیدن چند دندان فوقانی در توله سگ ها است. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع می تواند از بروز عوارض جانبی جلوگیری کند.

سایر مشکلات مادرزادی و رشدی مربوط به دندان های سگ در مرحله ۱ که ممکن است نیاز به درمان داشته باشد شامل دندان های اضافی نیز می باشد که فقط در صورت ایجاد مشکل و تداخل با سایر دندان ها باید کشیده شوند. اگر رشد فک بین طرف چپ و راست ناهمگن و نامتناسب باشد، ممکن است دامپزشک دندان ها را از سمتی که رشد کمتری دارند خارج کند. این روش بهترین فرصت برای رشد ناهموار فک ها در سگ و یا حیوان خانگی است.

مرحله ۲

مهمترین مشکلی که می تواند در این مرحله ایجاد شود، حفظ دندان های توله سگ ها است. به طور معمول، ریختن دندان سگ ها حدود در ۱۴ هفتگی شروع می شود و در عرض ۳ ماه دندان ها با دندان های دائمی تعویض می شوند. احتمال تشکیل دندان های دائمی اضافی در این مرحله زیاد است. یکی دیگر از مشکلات دندان سگ ها که ممکن است در مرحله ۲ بروز کند، قرارگیری غیر عادی (کج شدن) دندان های تحتانی یا فوقانی است. در این شرایط بسته به وضعیت و سن خاص سگ، از روش درمانی ارتودنسی براکت های حیوان خانگی برای تراز کردن دندان ها در موقعیت های صحیح آنها استفاده می شود.

مرحله ۳

انواع اختلالات دندانپزشکی می تواند در این مرحله از رشد حیوان خانگی ایجاد شود. درمان در صورت لزوم ممکن است شامل درمان ارتودنسی یا کشیدن دندان باشد. جمع شدن دندانها با کشیدن یک یا چند دندان برطرف می شود.

نقایص مینا

در طول رشد مینای دندان بر روی دندان های کودک و دائمی، تجمع رسوب مواد شیمیایی داخل دندان ممکن است باعث آسیب دائمی شود. در این شرایط ممکن است عفونت های ویروسی به سلول هاي توليدي مينا دندان ها حمله كنند و باعث بروز اختلالات مینا دندان شوند در این شرایط ممکن است مینای دندان نازک تر از حد طبیعی شود.

برخی از علت های دیگر که ممکن است منجر به نقایص مینا دندان شوند، عبارتند از:

• تروما
• عفونت
• سوء تغذیه های شدید
• عفونت در دندان های خرد شده

نقص مینای دندان نیز ممکن است به ویژه در Huskies جنبه ارثی داشته باشد. درمان این شرایط می تواند شامل اتصال مواد مصنوعی به دندان ها، درمان فلوراید و مراقبت مکرر باشد.

دندان های بدون استفاده

بعضی از نژادها، به ویژه نژادهای کوچک (مانند مالتیایی)، ممکن است دندان های اضافی و بدون استفاده در زیر لثه های خود باشند. علاوه بر آن نژادهایی که دارای سر کوتاه و صاف شده هستند (نژادهای براکی فلفلی) می توانند دندان هایی داشته باشند که از بین نمی روند زیرا در وضعیت نادرست قرار دارند. در این شرایط دامپزشک ممکن است با تجویز تصویربرداری با پرتوهای ایکس به طور دوره ای وضعیت دندان سگ را کنترل کنند. یک دندان غیرقابل استفاده می تواند منجر به کیست دندان شود که ممکن است بخش بزرگی از فک را از بین ببرد. دندان های بدون استفاده می توانند برای سگ و یا حیوان خانگی شما مشکل ساز شوند.

آسیب دیدگی صورت و فک

شکسته شدن دندان و فک در حیوان خانگی غالباً به دلیل تروما رخ می دهند، از جمله:

• افتادن
• جویدن
• تصادفات اتومبیل
• دعوا با حیوانات دیگر

فک حیوانات خانگی ممکن است در اثر پریودنتیت شدید یا سرطان ضعیف شود. دندانهای شکسته شده باید توسط دامپزشک مورد بازرسی قرار گیرند. اگر شکستگی ها در پالپ دندان انتشار پیدا کند، به درمان ریشه (اندودنتیک) یا کشیدن دندان نیاز دارد. زخم های لثه ها یا سایر بافت های نرم باید توسط دامپزشک نیز درمان شود. شکستگی استخوان باید توسط دامپزشک تثبیت شود. تثبیت ممکن است نیاز به استفاده از سیم، پین یا مواد دیگر داشته باشد. در این شرایط بهبودی سریع انجام می شود و بیشتر مواد حمایت کننده می توانند در حدود ۶ تا ۸ هفته توسط دامپزشک برداشته شوند.

پوسیدگی دندان (حفره ها)

پوسیدگی دندان در سگ ها به ندرت دیده می شوند و در صورت بروز معمولاً به صورت چاله هایی روی سطوح نیش دندان های مولر دیده می شود. پوسیدگی دندان در سگ و گربه های خانگی به روش در انسان ها، پر می شوند.