سلام دوستان عزیز وبزرگوار .در این مقاله در رابطه با یکی از مشکلات جوجه کشی که به دفعات برای همه ی شما اتفاق افتاده است و بعضی مواقع باعث مرگ کبوترانتان هم شده است صحبت خواهیم کرد. خیلی از کبوترداران راه حل های متفاوتی برای حل مشکل ” پیچیدن تخم” و یا گرفتگی مجرای تخم گذاری در کبوتر ارائه می دهند که هر کدام میتوانند مفید واقع شوند. اما آنچه مهم است دانستن دلیل این مشکل است. زیرا با داشتن دانش کافی راحتتر و مجهزتر میتوان با آن برخورد کرد.با ما همراه باشید.
گرفتگی مجرای تخم گذاری در کبوتر
همان طور که می دانید سیگل تخم گذاری در پرندگان به این گونه است که تخم پرنده در رحمش تشکیل شده و از لوله رحمی یا مجرای تخم (تخمراهه) به خارج هدایت می شود. وقتی تخم به حفره “کلوآک” می رسد پرنده با زور زدن تخم را به بیرون هل می دهد. گاهی این عمل خیلی انرژی از پرنده می گیرد اما پس از نهادن تخم، تنها چند دقیقه زمان کافی است تا پرنده به حالت عادی برگردد.
ممکن است بار ها تجربه کرده باشید که کبوتر ماده تنها یک تخم گذاشته و پس از 40 تا 44 ساعت که انتظار داریم تخم دوم را بگذارد با وجود باز بودن جناغش و حضور تخم در تخمدانش توان خروج تخم از بدنش را ندارد و روزهای زیادی هم می گذرد اما همچنان ماده تخم نمی کند. به این کبوتر ماده یک تخم هم می گویند.
معمولا ماده های خیلی جوان یا پیر که کم کم دارند از تخم می روند دچار این حالت می شوند. ماده های سن دار چاق نیز جزو این دسته هستند. در صورت جوجه کشی های مکرر هم ممکن است این حالت رخ دهد.
باورهای غلطی درباره این موضوع وجود دارند مثلا بعضی ها می گویند تخم چرخیده، یا برخی می گویند کمبود کلسیم است و قرص کلسیم به ماده می دهند.اما واقعا علت اصلی این عارضه چیست ؟
علل عمده گیر کردن تخم کبوتر
- یکی از این عوامل منفی چسبیدن مخاط لوله رحمی به تخم است به عبارت دیگر تخم به بدن پرنده چسبیده است.
- یکی دیگر از عوامل موثر، ابتلای پرنده به یک بیماری مزمن و ضعیف شدن است. ماهیچه هایی که باید تخم را به بیرون برانند در اثر بیماری ضعیف می شوند و این مشکل پدید می آید. آلودگی به کلامیدیا که نوعی عامل بیماری زاست باعث تخم گذاری نامنظم می شود. این نشان می دهد که قبل از جفت انداختن باید بیماری های هر دو کبوتر نر و ماده را گرفت و سپس آنها را تن هم کنیم.برای این موضوع ازآنتی بیوتیک های وسیع الطیف همچون سالمونلا داک ٬ دفندینگ میکس داک ٬ ۳*۱ داک استفاده نمایید.
- یک عامل دیگر می تواند دادن مولتی ویتامین و کلسیم زیاد به حیوان قبل از تخمگذاری باشد زیرا کلسیم اضافی پوسته تخم را در بدن کبوتر خیلی سخت می کند و اگر تخم بزرگ باشد دفع آن مشکل می شود.
- گاهی مساله مربوط به تخم است که خیلی بزرگتر از حد معمول است.
- سوتغذیه و کمبود کلسیم هم تاثیرگذار است اما چگونه؟ وقتی تخم دوم پوسته اش شل و نازک باشد به راحتی یا پوسته اش می شکند یا تخم تغییر شکل داده و تبدیل به یک تخم ناهنجار می شود. گاهی هم تخم اول دیر از لوله رحمی عبور می کند و تخم دوم به تخم اول می چسبد.
- سبک زندگی کم تحرک و فعالیت کم بخصوص برای پرندگانی که در محوطه ها یا قفس هایی که برای آنها بسیار کوچک است نگهداری میشوند. کمبود فعالیت و ورزش موجب تضعیف عضلات و چاقی میشود که این موارد میتوانند در مواقعی به گیر کردن تخم منجر شوند.
- استرس فراوان ناشی از محیط پر استرس و رفتار نامناسب با پرنده، و محیط زندگی سرد نیز میتواند در این مخاطره نقش داشته باشد.
- وجود عفونت در رحم ماده که توصیه می شود قبل از جفت اندازی ماده توسط باسیتراسین پاکسازی شود.
- دیگرعامل مهم کمبود ویتامین E درماده می باشد که توصیه می شود از روغن ویجرم بولگاوت یا فرتی اویل ٬ فیت اویل و روغن کبد ماهی کویکو در زمان آماده سازی استفاده شود .
علایم و نشانه های بالینی گرفتگی مجرای تخم گذاری در کبوتر
گاهی علائم گیر کردن تخم در کبوتر به گونه ای است که در مراحل اولیه نمی توان به آسانی آنرا تشخیص داد و در مراحل پیشرفته از رفتار پرنده متوجه مشکل می شویم.
- ماده هنوز تخم نگذاشته و خسته به نظر می رسد.
- میلی به پرواز ندارد و به آرامی حرکت می کند.
- یک گوشه می ایستد.
- گاهی پرهایش پف می کند و اشتهایش را از دست می دهد.
- در مراحل حاد چنان پرنده خسته می شود که ممکن است نتواند روی پاهایش بایستد و می نشیند و درد می کشد.
- افسردگی، فاصله داشتن پاها از یکدیگر، شکم متورم
- اگر در این مرحله به پرنده کمک نشود ممکن است تلف شود.
چگونه می توان گرفتگی مجرای تخم گذاری کبوتر را درمان کرد ؟
برای درمان ابتدا با روغن مخرج پرنده را چرب کنید. یک تیزه بردارید و سر آن را روغنی کنید و داخل مخرج پرنده را هم چرب کنید. حالا خیلی آرام با دو انگشت تخم را با ماساژ و لمس نرم و یکنواخت از درون لگن پرنده به بیرون هدایت کنید. این کار را کاملا به نرمی و آرامی انجام دهید تا به حیوان آسیبی نرسد. فشار بیش از حد ممکن است تخم را بشکند بنابراین فشار باید خیلی کم و یکنواخت باشد.
بدون عجله و آهسته به کارتان ادامه دهید. شاید 5 دقیقه یا بیشتر این عمل به طول بیانجامد. کم کم می بینید که قسمت مخرج پرنده مرتبا برآمده و برآمده تر می شود. به آرامی به کار ادامه دهید. اگر سفیدی تخم پیدا شد نشانه این است که کارتان را به خوبی انجام داده اید و باید آن را ادامه دهید. ماساژ را ادامه دهید. مقداری از مخرج پرنده بیرون میزند که مشکلی ندارد. چون بیرون زدگی پس از بیرون افتادن تخم به حالت عادی بر می گردد.نهایتا تخم بیرون می آید و می توانید به جای دور انداختن دستتان را زیر تخم بگیرید و آن را صحیح و سالم بدست آورید و زیر پای کبوتر یا دایه قرار دهید.
یک کار مفید دیگر هم می توانید انجام دهید. می توان مخرج پرنده را علاوه بر چرب کردن، گرم هم کرد که به حصول نتیجه کمک می کند. بدین منظور مخرج پرنده را بالای یک لیوان آب جوش بگیرید تا گرمای بخار آب، مخرج و اطراف آنرا گرم کند. مراقب باشید پرنده راحت باشد و اذیت نشود. کبوتر خودش با شما همکاری خواهد کرد. پس از خروج تخم تقویت کبوتر را جهت بازیابی فراموش نکنید.
بیرون زدگی مجرای تخم از مقعد
معمولاً کبوترهایی که درست قبل از تخم گذاری دچار استرس می شوند، ممکن است زور زدن آنها برای خروج تخم سبب بیرون زدن مجرای تخم از مقعد شود. در این حالت کبوتر مقعد خود را روی زمین می گذارد و قادر به بلند شدن نیست. محتویات بیرون زده ممکن است خون آلود باشد و اگر درمان صورت نگیرد، احتمال عفونی شدن پرنده وجود دارد.
برای درمان، باید مجرای بیرون زده از مقعد و اطراف مقعد را به خوبی با آب تمیز و صابون شستشو داد و با انگشت بیرون زدگی را به داخل مقعد فروبرد. پرنده درمان شده باید با غذای سبک تغذیه شود و تحت نظر باشد. چنانچه پس از درمان، بیرون زدگی مجرای تخم برای چند بار اتفاق افتاد و درمان نتیجه نداد، باید چنان کبوتری را کشتار کرد.
در دام های ماده نیز بیرون زدگی رحم از فرج حيوان متعاقب زایمان ممکن است صورت گیرد که در این صورت دامپزشک با بخیه زدن قسمتی از فرج (پس از داخل نمودن بیرون زدگی) به معالجه حیوان اقدام می کند. اما در پرندگان چون تخم گذای می کنند، مسدود کردن بخشی از مقعد، عملاً موجب عدم خروج تخم و گیر کردن تخم در مجرای خروجی می شود که مشکل را حادتر و کشنده تر می کند.
ترکیدگی کیسه های هوایی در کبوتر و درمان آن
کلام آخر
گیر کردن تخم یک وضعیت شایع، و خطرناک و جدی است که برای پرنده های ماده ی بالغ رخ میدهد، و در آن پرنده به دلیل گرفتگی های فیزیکی مجرای تناسلی قادر به عبور دادن تخم از مجرای خود نیست و در نتیجه تخم در نزدیکی این مجرا یا در داخل دستگاه تناسلی گیر میکند.گاها باعث آسیب به بافت های بدن پرنده زیر می شود که منجر به مرگ پرنده می شود .برای اینکه با این عارضه رو به رو نشوید حتما به محیط نگهداری و تغذیه وسلامت کبوتران خود توجه نمایید.
برای کسب اطلاعات جامع و کامل در رابطه با کبوتران از صفحات زیر بازدید نمایید: